Μητροπολίτης Ναυπάκτου π. Ιερόθεος.
|
Εδώ σε αυτή την ενότητα σας παρουσιάζουμε με ιδιαίτερη τιμή άρθρα και κείμενα του επισκόπου Ναυπάκτου π. Ιερόθεου.
Η ενότητα περιέχει τα εξείς:
α) Eίναι μεταμοντέρνα η Ορθοδοξία;
β) Οι σχέσεις και ο χωρισμός Εκκλησίας και Πολιτείας.
Γ)ΜΕΤΑΦΥΣΙΚΗ ΚΑΙ ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΘΕΟΛΟΓΙΑ .
Δ) OΙ ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΕΙΣ ΑΠΟ ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗ ΠΛΕΥΡΑ.
Ε) Η κατά Χριστόν σαλότης.
ΣΤ) Ορθοδοξία και πλούτος.
Ζ) Θεολογική προσέγγιση της καύσεως των νεκρών και οι εκκλησιολογικές επιπτώσεις.
Η)Ορθόδοξος ανθρωπισμός
Θ)Η πάλη με τον Θεό
Α)Eίναι μεταμοντέρνα η Ορθοδοξία;
Μελετώντας κανείς την κατάσταση που κυριαρχεί στη Δύση, πρέπει να αναφερθεί στο πώς ο δυτικός κόσμος πέρασε από τον Διαφωτισμό στον Μεταμοντερνισμό. Πρόκειται για μια κίνηση που χρειάζεται ειδική μελέτη, γιατί παρουσιάζει και την αγωνία του ανθρώπου, αλλά και την αδυναμία πολλών νέων συστημάτων να τον αναπαύσουν.
Στην Ευρώπη, μετά την αποκοπή της από τον Ορθόδοξη Ανατολή, αυτό που ονομάζουμε Βυζάντιο - Ρωμανία, παρατηρήθηκε μια έντονη ζύμωση για την εύρεση της αυτοσυνειδησίας της. Προσπάθησαν, δηλαδή, οι άνθρωποι να βρουν την ταυτότητά τους και να δημιουργήσουν ένα δικό τους πολιτιστικό ρεύμα. Στον χώρο της δυτικής θεολογίας αναπτύχθηκε ο Σχολαστικισμός, ο οποίος χρησιμοποιώντας αριστοτελική ορολογία και μεθοδολογία προσπαθούσε να οριοθετήσει τον Θεό και όλα όσα έχουν σχέση με τη σωτηρία του ανθρώπου.
Η Αναγέννηση υπήρξε ένας καθοριστικός σταθμός στην ιστορία του ευρωπαϊκού πολιτισμού και μάλιστα χαρακτηριστικό γνώρισμά της είναι η στροφή των ανθρώπων στις κλασικές σπουδές, κατ' αρχάς στον Αριστοτέλη, έπειτα στον Πλάτωνα. Μετά την Αναγέννηση αναπτύχθηκαν διάφορα φιλοσοφικά ρεύματα. Ο Kenneth Gergen, στο βιβλίο του The Saturated Self, παρουσιάζει εκφραστικότατα τα ρεύματα, τα οποία παρατηρήθηκαν στον δυτικό χώρο.
Τον 18ο αιώνα κυριάρχησε ο Διαφωτισμός, του οποίου κύρια στοιχεία είναι ο ορθός λόγος και η παρατήρηση. Στο τέλος του 18ου και στις αρχές του 19ου αιώνος παρατηρήθηκε η έξαρση του Ρομαντισμού, ο οποίος αμφισβήτησε την υπεροχή της λογικής και της παρατήρησης και έτσι δημιουργήθηκε ένας καινούργιος κόσμος, ο κόσμος της βαθύτερης ενδοχώρας, που βρίσκεται κάτω από το επίστρωμα της συνειδητής λογικής. Ο Ρομαντισμός έδωσε σημασία στο βάθος του ανθρώπου, στην καλλιέργεια του έρωτα, της φαντασίας και, βέβαια, η κίνηση του Ρομαντισμού φαίνεται διάχυτα στη μουσική, στον καλλιτεχνικό τομέα, στον αλτρουισμό και στη θυσία χάρη των άλλων ανθρώπων. Στα τέλη του 19ου αιώνος και στον 20ό αιώνα εξασθένησε ο Ρομαντισμός και παρατηρήθηκε η άνοδος του Μοντερνισμού ή της Νεωτερικότητας, που συνιστά την επιστροφή στον Διαφωτισμό, με προοπτική την αναβάθμιση της ζωής του ανθρώπου. Τέλος, στη σύγχρονη εποχή παρατηρείται από επιστήμονες που μελετούν τα κοινωνικά φαινόμενα, κυρίως στον δυτικό χώρο, η εμφάνιση του μεταμοντέρνου πολιτισμού ή της λεγόμενης Μετανεωτερικότητας, αφού διαπιστώθηκε ότι το λεγόμενο νεωτερικό παράδειγμα, το οποίο υποσχόταν καλύτερον κόσμο, απέτυχε στην προσπάθεια να δώσει λύσεις. Και πράγματι διαπιστώνεται ότι αυτή η Μετανεωτερικότητα ή το Μεταμοντέρνο είναι εκείνο που κυριαρχεί στις ημέρες μας.
Τα ιδιαίτερα γνωρίσματα τα οποία χαρακτηρίζουν τον μεταμοντερνικό πολιτισμό ή τη λεγόμενη μεταμοντερνική εποχή είναι «η αμφισβήτηση της αυθεντίας» «η κατάρρευση της λογικής τάξης», «η απώλεια του αναγνωρίσιμου», καθώς ο άνθρωπος με την πάροδο του χρόνου αντιλαμβάνεται την πολυπλοκότητα των πραγμάτων.
Ισως πρέπει να χαρακτηρίσουμε το κίνημα του Μεταμοντερνισμού ως ένα κίνημα πλουραλισμού σε όλες τις εκδηλώσεις της ζωής του ανθρώπου, ακόμη και στη θρησκευτική του ζωή. Ο Μεταμοντερνισμός στον θρησκευτικό χώρο εκδηλώνεται ως ένας συγκρητισμός, ως μία οικουμενική θεώρηση της θρησκείας, σύμφωνα με την οποία όλοι οι πιστοί των θρησκειών πρέπει να αποδεσμευθούν από τους φραγμούς της θρησκείας τους και να συνεννοούνται με τους οπαδούς των άλλων θρησκειών.
Εκτός αυτού ο Μεταμοντερνισμός συνδέεται και με τη στροφή του ανθρώπου από τον εαυτό του στη σχέση, στην κοινωνία με τους άλλους. Ο Διαφωτισμός, ο Ρομαντισμός και ο Μοντερνισμός, καλλιεργώντας ο καθένας αντίστοιχα τη λογική ή το συναίσθημα, κρατούσαν τον άνθρωπο κλεισμένο μέσα στα όρια του εαυτού του και τον θεωρούσαν σαν «μια απομονωμένη, σχεδόν μηχανική οντότητα». Στη μεταμοντέρνα αντίληψη της κοινωνίας του ανθρώπου και του κόσμου δίνεται μεγάλη σημασία στη σχέση του ενός προς τον άλλον.
Ολα αυτά που αναφέραμε προηγουμένως δείχνουν καθαρά ότι στον δυτικό κόσμο υπάρχει μεγάλη σύγχυση γύρω από τον καθορισμό του τι είναι ο άνθρωπος, ποια είναι η οντολογία του και πώς καθορίζονται οι σχέσεις του με την επιστημονική και κοινωνική του ζωή. Φαίνεται ακόμη ότι ο σύγχρονος δυτικός άνθρωπος αναζητεί διέξοδο από το αδιέξοδο της ζωής του.
Τι σημαίνουν όλα αυτά από ορθοδόξου προοπτικής;
Πρώτον. Η Ορθόδοξη Εκκλησία και μάλιστα ο χώρος αυτός ο οποίος κυριαρχείται από την ορθόδοξη σκέψη δεν γνώρισε, σε καθολικό επίπεδο, αναγεννήσεις, διαφωτισμούς, ρομαντισμούς, μοντερνισμούς, μεταμοντερνισμούς, αλλά διακρίνεται για μια σταθερότητα. Αυτό συμβαίνει, γιατί από την αρχαία ακόμη εποχή η ελληνορθόδοξη παράδοση κάνει λόγο για το πρόσωπο, το οποίο πρόσωπο έχει αγάπη και ελευθερία. Με την αγάπη έχει σχέση με τους άλλους ανθρώπους, τις άλλες υποστάσεις, και με την ελευθερία διακρίνεται για την ετερότητα. Η Ορθόδοξη Εκκλησία με τις σταθερές αυτές διδασκαλίες, που είναι τελικά τρόπος ζωής, βρίσκεται στο μέσον μεταξύ του ατομικισμού και του κολεκτιβισμού, οπότε δημιουργεί αληθινές σχέσεις και ολοκληρώνει τον άνθρωπο ως πρόσωπο. Ετσι, η Ορθόδοξη Εκκλησία κινείται πέρα από τον Μοντερνισμό και τον Μεταμοντερνισμό.
Δεύτερον. Εχουμε κατά καιρούς και στον δικό μας χώρο επιδράσεις όλων αυτών των ρευμάτων. Με άλλα λόγια, υπήρξαν άνθρωποι που μετέφεραν απόψεις του Διαφωτισμού, του Ρομαντισμού, του Μοντερνισμού και του Μεταμοντερνισμού, με τη διαφορά ότι αυτοί οι «μεταπράτες» μετέφεραν τις ανάλογες ιδέες που επικρατούσαν στον δυτικό χώρο, με καθυστέρηση πολλών ετών, και συνήθως αυτοί οι άνθρωποι αγνοούσαν το βάθος της ελληνορθοδόξου παραδόσεως.
Πράγματι, ενώ τον 19ο αιώνα στη Δύση επικρατούσε ο Ρομαντισμός, στην Ελλάδα αναπτυσσόταν ή μεταφερόταν το πνεύμα του Διαφωτισμού, με την επιστροφή στην αρχαία Ελλάδα. Ενώ στο τέλος του 19ου και στις αρχές του 20ού αιώνος στη Δύση επικρατούσε ο Μοντερνισμός, στον τόπο μας κυριαρχούσε ο Ρομαντισμός: ο Μοντερνισμός ήλθε με καθυστέρηση πολλών ετών. Επίσης, ενώ στην εποχή μας στην Αμερική παρατηρείται κρίση του Μεταμοντερνισμού και αναζητείται η βοήθεια της ελληνορθοδόξου παραδόσεως σχετικά με την έννοια του προσώπου και τις σχέσεις του προσώπου με την όλη κοινωνική ζωή, στη χώρα μας αρχίζει να έρχεται το ρεύμα του Μεταμοντερνισμού, ως πλουραλισμού και συγκρητισμού.
Επειτα, όσοι μεταφέρουν τις ιδέες των δυτικών ρευμάτων στον χώρο μας αγνοούν την ευρωστία και τη δυναμικότητα της Ελληνορθοδόξου Παραδόσεως, γιατί αν τη γνώριζαν, όπως εκφράζεται στα έργα των μεγάλων Πατέρων της Εκκλησίας και όπως βιώνεται σήμερα στις καλά οργανωμένες εκκλησιαστικές κοινότητες (μοναστηριακές και ενοριακές), τότε θα την εκτιμούσαν και θα την προσέφεραν ως απάντηση και λύση στις αναζητήσεις των δυτικών ανθρώπων.
Πάντως, ο Διαφωτισμός, που ήταν απόρροια της Αναγεννήσεως και δημιούργησε διάφορες ανακατατάξεις στον δυτικό χώρο, με την εμφάνιση νέων ρευμάτων και κινημάτων, δεν έλυσε τα βασικά οντολογικά προβλήματα του ανθρώπου.
|
|
|
|
|
|
